Strona 1 z 1

OZNACZENIE STALI WG NORM EUROPEJSKICH

PostNapisane: 29 paź 2013, o 11:11
przez admin
OZNACZANIE STALI WEDŁUG NORM EUROPEJSKICH

Zgodnie z Normami Europejskimi obowiązują dwa systemy definiowania stali:
- znakowy (według PN-EN 10027-1: 1994) - gdzie oznaczenie składa się z symboli
literowych i cyfr;
- cyfrowy (według PN-EN 10027-2: 1994) – z numerem stali podanym tylko za pomocą cyfr;

Każdy gatunek stali ma nadany określony znak i numer, jednoznacznie identyfikujące tylko jeden materiał.
Symbole w znaku ukazują główne cechy w celu przybliżonej identyfikacji stali (tj zastosowanie, własności mechaniczne lub fizyczne, skład chemiczny).
Oznaczenie numeryczne, podawane zamiast znaku, jest łatwiejsze do elektronicznego przetwarzania danych - składa się jedynie z pięciu cyfr.
Taki system oznaczeń stali zaczął funkcjonować w państwach UE od1992 r.


Oznaczanie stali wg PN-EN 10027-1

W takiej klasyfikacji oznaczeń stali wyróżnia się dwie główne grupy znaków – te zawierające symbole wskazujące na skład chemiczny stali i informujące o zastosowaniu oraz mechaniczne lub fizyczne własności stali.
W obu grupach znaków - po symbolach głównych mogą być podawane symbole dodatkowe.
W przypadku oznaczeń staliwa znak gatunku ,zawierający symbole wskazujące na skład chemiczny, poprzedza litera G (np. G30MnSi 5-3).


Oznaczanie stali wg składu chemicznego

W znakach stali wg składu chemicznego jest podział na 4 grupy.

1. Stale niestopowe (bez stali automatowych) o średniej zawartości Mn < 1%.
Znak tych stali składa się z symboli głównych, umieszczonych kolejno po sobie: litery C i liczby będącej 100-krotną średnią wymaganą zawartością węgla (np. C35).

2. Stale niestopowe o średniej zawartości manganu > 1%, niestopowe stale automatowe i stale stopowe (bez stali szybkotnących) o zawartości każdego pierwiastka stopowego < 5%.
Znak tych stali składa się z liczby będącej 100-krotną wymaganą średnią zawartością węgla, symboli pierwiastków chemicznych składników stopowych stali (kolejność malejąca) oraz liczb oznaczających zawartości poszczególnych pierwiastków stopowych w stali.
Każda z liczb oznacza odpowiednio średni procent zawartości pierwiastka pomnożony przez współczynnik wg tablicy 3, następnie zaokrąglony do najbliższej liczby całkowitej.
Liczby informujące o zawartości poszczególnych pierwiastków stopowych oddziela się poziomą kreską – np. 55NiCrMoV6-2-2 to znak stali o średnim składzie: 0,55% C, 1,5% Ni, 0,6% Cr, 0,2% Mo i poniżej 0,1% V Gest to stal narzędziowa do pracy na gorąco).
Współczynnik do ustalania symboli liczbowych pierwiastków stopowych przy oznaczaniu stali stopowych (bez stali szybkotnących) o zawartości każdego pierwiastka stopowego <5% (PN-EN 10027-1).

Pierwiastek Współczynnik
Cr, Co, Mn, Ni, Si, W 4
Al, Be, Cu, Mo, Nb, Pb, Ta, Ti, V, Zr 10
Ce, N, P, S 100
B 1000

3. Stale stopowe (bez stali szybkotnących) mające w składzie przynajmniej jeden pierwiastek stopowy w ilości > 5%.
Oznaczenie tych stali wskazują litery X - liczby będącej 100-krotną wymaganą średnią zawartością węgla, symboli chemicznych pierwiastków stopowych stali - w kolejności malejącej (zawartość) oraz liczb oznaczających średni procent zawartości poszczególnych pierwiastków (zaokrąglonych do najbliższej liczby całkowitej).
Przykładem jest X5CrNiMo 17-12-2 znak stali o składzie max. 0,07% C, 17,5% Cr, 11,6% Ni, 2,25% Mo.

4.Stale szybkotnące.
W skład oznaczenia wchodzą symbole literowe i numeryczne - litery HS oraz liczby (w zaokrągleniu do liczb całkowitych) informujące o procentowej zawartości pierwiastków stopowych w podanej dalej kolejności: wolfram, molibden, wanad, kobalt.
Dla wyjaśnienia znaku podano przykład HS 2-9-1-8 - znaku stali szybkotnącej o średniej
zawartości pierwiastków stopowych: 2% W, 9% Mo, 1% V i 8% Co.
Z uwagi na jednakową zawartość chromu w stalach szybkotnących wartość ta nie jest podawana. Procentowo oscyluje w granicach od 4,0 do 4,5%.


Oznaczanie stali wg zastosowania i własności

Oznaczenie stali wg w/w własności zawiera następujące główne symbole:

1)
S - stale konstrukcyjne (np. S235);
P - stale pracujące pod ciśnieniem (np. P460);
L - stal na rury przewodowe (np. L360);
E - stale maszynowe (np. E295);

Po tych oznaczeniach umieszcza się liczbę będącą minimalną granicą plastyczności w MPa;

2)
B - stale do zbrojenia betonu (np. B500);

Kolejnym symbolem w znaku jest liczba będąca charakterystyczną granicą plastyczności;

3)
Y - stale do betonu sprężonego (np. Y1770);
R - stale na szyny lub w postaci szyn (np. R0900);

Następną w znaku jest liczba określająca wymaganą minimalną wytrzymałość na rozciąganie;


4)
H - wyroby płaskie, walcowane na zimno ze stali, o podwyższonej
wytrzymałości, przeznaczone do kształtowania na zimno;

Po tej liczbie umieszcza się liczbę będącą wymaganą minimalną granicą plastyczności lub (jeśli jest wymagana wyłącznie wytrzymałość na rozciąganie) umieszcza się literę T. W dalszej kolejności podawana jest wymagana minimalna wytrzymałość na rozciąganie (np. H420);

5)
D - wyroby płaskie ze stali miękkich przeznaczonych do kształtowania na zimno, za którym umieszcza się jedną z następujących liter:
C - dla wyrobów walcowanych na zimno,
D - dla wyrobów walcowanych na gorąco przeznaczonych do kształtowania na zimno,
X - dla wyrobów bez charakterystyki walcowania + dwa symbole cyfrowe / literowe charakteryzujące stal (np. DC03).

6)
T - wyroby walcowni blachy ocynkowanej, za którym umieszcza się:
H - dla wyrobów o jednokrotnie redukowanej grubości, za tym symbolem
podaje się liczbę będącą wymaganą nominalną twardością wg HR 30Tm;
- dla wyrobów o dwukrotnie redukowanej grubości - liczbę będącą
wymaganą nominalną granicą plastyczności (np. TH52, T660);

7)
M - stale elektrotechniczne;

Kolejnymi symbolami jest

- liczby będące 100-krotną wymaganą maksymalną stratnością
kg -1;?w W
- liczby będące 100-krotną nominalną grubością wyrobu w mm;
- litery oznaczające rodzaj blachy lub taśmy elektrotechnicznej, tj.:
A, D, E, N, S lub P (np. M430-50D).



Oznaczanie stali wg PN-EN 10027-2


Zgodnie z normą PN-EN 10027-2: 1994 - każdy gatunek stali jest oznaczony numerem zastępującym znak stali.

Numer ten zawiera 5 cyfr: l.xxnn, gdzie każda oznacza:
1 - stal (rodzaj stopu żelaza);
xx - grupę stali;
nn - konkretny gatunek w grupie.

Np. 1.4301 - oznacza gatunek stali austenitycznej X10CrNi 18-8.
Grupy stali - ustalono w oparciu o skład chemiczny, własności mechaniczne, fizyczne, technologiczne oraz wg zastosowania np.
- stale niestopowe jakościowe: są oznaczane numerami grup 01 do 07 i 91 do 97;
- stale niestopowe specjalne: 10 do 18;
- stale stopowe odporne na korozję i żaroodporne: 40 do 49;
- stale stopowe konstrukcyjne, maszynowe i na zbiorniki ciśnieniowe:
50 do 89.